KL Ravensbrück – „Odzyskać z niepamięci - O tym nie można zapomnieć...”

Projekt „Odzyskać z niepamięci - KL Ravensbrück” prowadzony jest nieprzerwanie (pod różnymi nazwami) od 2004 roku. W wyniku pierwszych spotkań byłych więźniarek, z młodymi wolontariuszami, powstała wówczas pierwsza publikacja pt. „Odzyskać z niepamięci”, wydana przez Fundację na Rzecz Kobiet - JA KOBIETA. Ideą projektu jest zachowanie od zapomnienia ofiar i historii hitlerowskiego obozu
koncentracyjnego dla kobiet KL Ravensbrück. 

Obóz działał w latach 1939-45 przez jego piekło przeszło 132 tys. kobiet 28 narodowości, zginęło około 92 tys., w tym ok. 40 tys. Polek. Więźniarki były wykorzystywane do prac niewolniczych, na rzecz firm niemieckich, poddawano je torturom psyhicznym i fizycznym, przeprowadzano zbrodnicze doświadczenia pseudomedyczne – w większości na młodych Polkach. 

Operacjom kostnym i mięśniowym poddano 86 więźniarek, w tym 74 Polki, więźniarkom wstrzykiwano też bakterie. Wyzwolenie obozu przez Armię Czerwoną niosło ze sobą kolejne cierpienia i rażące przykłady łamania praw człowieka.

Celem naszych działań jest promocja praw człowieka i jednostki, w kontekście jednego z najtragiczniejszych przykładów ich łamania w historii ludzkości. Także działanie na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na wiek i płeć. Kieruje nami potrzeba upowszechniania przemilczanej historii i martyrologii kobiet KL Ravensbrück. W podejmowanych działaniach pokazujemy, ku przestrodze dla żyjących i przyszłych pokoleń, że taki dramat nie powinien nigdy więcej się powtórzyć. Dramat który człowiek zgotował człowiekowi. 

Historia obozu koncentracyjnego KL Ravensbrück dotknęła bezpośrednio - najbliższe nam osoby, były więźniarkami KL Ravensbrück. Znalazły się tam po Powstaniu Warszawskim. Nasze działania biorą się z potrzeby serca – jesteśmy częścią tej społeczności Kobiet, to nasze Babcie, Mamy, Ciocie, Teściowe, Przyjaciółki... Wszystkie one doświadczyły traumy pobytu w KL Ravensbrück. Jednocześnie były i są to kobiety zdeterminowane w swoim przyznawaniu się do polskości, w walce o polskość, w walce o tożsamość naszego narodu, i prawo jednostki do wolności. Działamy po to żeby zachować od zapomnienia wspomnienia naocznych Świadków Historii/Świadków Czasu.

Archiwizujemy efekty naszych działań dla przyszłych pokoleń - nie tylko Polaków. Poprzez działania dt. polskiej historii chcemy praktycznie stosować/wdrażać ideę solidarności międzypokoleniowej, a także solidarności między kobietami, jak również uczyć tolerancji i ważności praw człowieka, w kontekście jednego z najtragiczniejszych przykładów ich łamania, w historii ludzkości.

Ważna jest dla nas tożsamość historyczna, chcemy poznać się nawzajem i zrozumieć problemy, powody podejmowania decyzji, chcemy dowiedzieć się „skąd pochodzimy”. Pokazać, zwłaszcza młodemu pokoleniu, jak fascynujące rzeczy mają do powiedzenia osoby starsze i walczyć z stereotypowym postrzeganiem seniorów. 

Projekt realizujemy w szczególności dla żyjących Świadków Historii, ich rodzin, bliskich, zmarłych Ravensbruczanek. Ludzi wrażliwych, dla których tożsamość historyczna jest ważna - do młodych i do starszych, kobiet i mężczyzn. Polaków i innych ofiar represji nazistowskich. Polonii, mieszkańców różnych krajów dotkniętych lub/i zainteresowanych tematem. Potencjalnych wolontariuszy, w 

każdym wieku, chcących zaangażować swój czas na rzecz intensywnej realizacji projektu.

Adresatem projektu są osoby zainteresowane kształceniem świadomości obywatelsko-politycznej w m.in. instytutów naukowych, muzeów, nauczycieli, metodyków nauczania. Instytucji polskich i międzynarodowych, organizacji pozarządowych, osób indywidualnych, które zainteresowane są współpracą. Celem projektu jest propagowania idei, tworzenia projektów i publikacji na temat zanikającej pamięci.

Zaplanowane działania:

- Prace nad uchwaleniem ustawy o dniu pamięci, spotkania z politykami i instytucjami, współpraca przy tworzeniu ustawy.

- Dotarcie do byłych więźniarek, które są żywymi świadkami historii, spotkania indywidualne i grupowe, nagrania wywiadów, audio i video, archiwizacja zdjęć i wspomnień.

- Edukacja młodzieży na drodze dialogu międzypokoleniowego - poprzez spotkania z więźniarkami, spotkania edukacyjne, debaty, projekty specjalne.

- Zaangażowanie nauczycieli i uczniów we wspólną pracę nad projektem i spotkania z byłymi więźniarkami.

- Wydawnictwo – opracowanie i publikacja wydawnictw upamiętniających i kultywujących pamięć o ofiarach obozu, oraz martyrologii więźniarek.

- Prace nad stworzeniem muralu/murali w przestrzeni miejskiej, w celu budowania masowej świadomości historii obozu koncentracyjnego KL Ravensbrück.

Całość artykułu http://uczyc-sie-z-historii.pl/pl/projekty/zobacz/192

  

Przygotowywania do święta Wszystkich Zmarłych

28 października 2014 r. grupa uczennic z LXXXIII L O im. Emiliana Konopczyńskiego pod opieką pani Anny Krzykowskiej oraz  LXIII L O im. Lajosa Kossutha pod opieką pani Doroty Myśliwskiej odwiedziła na cmentarzu Powązki Wojskowe i posprzątała przed świętem Wszystkich Zmarłych symboliczny grobowiec poświęcony pamięci pomordowanych i rozstrzelanych w obozie koncentracyjnym Ravensbrück. 

Uczennicom i ich nauczycielkom towarzyszyły pani Alicja Kubecka, była więźniarka obozu i pani Anna Klimowicz, pracownik BEP IPN, koordynująca projekt „O tym nie można zapomnieć.. – spotkania z kobietami, które przeszły piekło obozów i łagrów”. Zespoły uczniowskie z obu tych szkół już kolejny raz biorą udział w realizacji tego projektu. Młodzieży i ich nauczycielkom składamy podziękowania.

Pokolenia złączone pamięcią

Z okazji 70. Rocznicy wywózki mieszkańców Tykocina do obozów koncentracyjnych, w ramach projektu „Pokolenia złączone pamięcią”, Muzeum w Tykocinie – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku zorganizowało w dniach 20-23 maja 2014 r. wycieczkę-pielgrzymkę do obozów koncentracyjnych: Gross-Rosen, Sachsenhausen i Ravensbruck dla rodzin byłych więźniów.

W wycieczce wzięły udział 3 pokolenia: dzieci, wnukowie i prawnuki ofiar nazizmu oraz urodzony w obozie Ravensbruck. Po 70 latach od tego tragicznego wydarzenia dla mieszkańców Tykocina, udaliśmy się tam, by zrozumieć cierpienia naszych matek, ojców, dziadków i pradziadków oraz oddać hołd tym, których prochy zostały rozwiane z kominów krematoryjnych na obcej ziemi. Podczas wyjazdu został zrealizowany materiał do dokumentalnego filmu ”ECHO” reż. Karol Kalisty, a premierowy pokaz odbył się w czasie Uroczystości Rocznicowej 27 maja 2014r.

Niesamowity mural na budynku LO przy Hirszfelda!

Na budynku liceum przy Hirszfelda pojawił się niesamowity mural. Przedstawia więźniarkę z Ravensbrück. Skąd akurat taka postać na ścianie szkoły na Ursynowie? 

Przez dwa lata uczniowie liceum im. Lajosa Kossutha uczestniczyli w programach IPN i Fundacji "Ja Kobieta". Cyklicznie pojawiali się na warsztatach, debatach i wykładach których tematami była historia, street art oraz przestrzeń miejska.

Młodzież spotykała się także z kobietami, które przeszły piekło Ravensbrück. Były to spotkania w ramach projektu "O tym nie można zapomnieć".

Efektem uczestnictwa w tych warsztatach jest ogromny mural, na którym uwieczniono portret jednej z więźniarek. 

- W poniedziałek mamy uroczystość odsłonięcia muralu. Zaprosiliśmy więźniarki z Ravensbrück, przedstawicieli IPN oraz władze dzielnicy – mówi dyrektor szkoły Paweł Mazur.

Ravensbrück był hitlerowskim obozem koncentracyjnym stworzonym w Brandenburgii w 1938 roku, specjalnie dla kobiet. Obóz działał do 1945 roku. Przeprowadzano w nim makabryczne eksperymenty medyczne, głównie na młodych Polkach. Przez obóz przeszło w sumie 132 tysiące kobiet i dzieci, w tym ok. 40 tysięcy Polek. W Ravensbrück zginęło ponad 92 tysiące ludzi - byli uśmiercani w komorach gazowych, zabijani zastrzykami fenolu wstrzykiwanymi w serce bądź też umierali z wycieńczenia.

Ci, którzy przeżyli do dziś opowiadają młodzieży o makabraycznych przeżyciach z obozu. Niestety czas biegnie nieubłaganie... Byłe więźniarki są już w podeszłym wieku i powoli odchodzą. Aby pamięć o nich nie zaginęła w szkołach realizowane są projekty edukacyjne skierowane do młodzieży.

Źródło: www.haloursynow.pl/artykuly/

Wrota piekieł. Książka o Ravensbrück

Obóz koncentracyjny w Ravensbrück w schyłkowej fazie – przepełnienie, brud, głód, okrucieństwo, codzienne umieranie. Anja Lundholm z wrażliwą uwagą zdystansowanego świadka i zarazem uczestniczki wydarzeń opowiada o obozowej codzienności najniższych warstw więźniarskiej społeczności. Jej narracja oscyluje między poczuciem beznadziei a wolą przetrwania, kapitulacją i buntem, tworząc poruszający zapis skrajnego doświadczenia, po którym nikt nie pozostaje taki sam. W 1974 roku książka została nominowana do literackiej Nagrody Nobla.

Ty i ja urodziłyśmy się tutaj. Wśród tych ludzi. Przeszło ci przez myśl, że spędziłyśmy dzieciństwo wśród masowych morderców? 

Anja Lundholm, właściwie Helga Erdtmann, urodziła się 28 kwietnia 1918 w Düsseldorfie. Jej matka wywodziła się z zamożnej rodziny żydowskiej, ojciec prowadził aptekę w nadreńskim Krefeld. W latach 30. ojciec wstąpił do SS, matka po pogromach „nocy kryształowej” popełniła samobójstwo. Anja Lundholm studiowała w Berlinie, skąd w 1941 roku udało się jej uciec do Rzymu. Nawiązała tam kontakt z  ruchem oporu. W wyniku denuncjacji przez ojca została aresztowana, przeszła przez kilka więzień i w marcu 1944 trafiła do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Doświadczenie to naznaczyło ją psychicznie i fizycznie na całą resztę życia.  Po latach Anja Lundholm pisała o swym okresie poobozowym: „Nie mogłam oswoić się z tutejszym życiem. Cią­gle jeszcze byłam więźniarką – zresztą do dzisiaj się z tego nie wyzwoliłam”. Jak napisała Ewa Czerwiakowska we wstępie do książki, również w tym wymiarze był to wyrok dożywotni. Pod koniec lat 60. zaczęła pisać i opublikowała w sumie czternaście książek, w większości opartych na biografii. Ceniona za błyskotliwy i zdystansowany styl, uhonorowana została wyróżnieniami i nominacją do literackiej Nagrody Nobla. Największy rozgłos przyniosły jej wydane w 1988 roku Wrota piekieł, literacka relacja ocalonej więźniarki Ravensbrück. Zmarła 5 sierpnia 2007 we Frankfurcie nad Menem.

Fragment publikacji

 Na placu między barakami ustawiło się teraz na apel 500 więźniarek. [...] Przed nami stoi w rozkroku aufzejerka Lange, pięściami podparta o biodra, pałka w ręce, wysunięty bandycki podbródek. A obok – jej równie grubiańsko wyglądająca koleżanka [...]. Ogarnia mnie taka wściekłość, że brak mi tchu. To już nie twarze, to wykrzywione w grymasie maski, wytresowane do rozpoznawania untermenschen, podludzi, tak jak policyjne psy. Podejrzliwie przesuwają po szeregach bezlitosne spojrzenia, szukając jednej, która może trochę za daleko wysunęła nogę do przodu albo nie zapięła wszystkich guzików płaszcza. A potem [...] takie „zasrane bydlę” dostaje pięścią w twarz, raz i jeszcze raz, w oczy, w nos, w usta. Ofiara krwawi, ale nie wolno jej upaść, jeśli chce pozostać przy życiu. Musi stać sztywno na nogach, nawet jeśli obie okładają ją bez litości. Agresja we mnie gęstnieje i przeistacza się w przemożne pragnienie, by się na nie rzucić, wyrwać tym przeklętym zdzirom pałki z rąk i bić tak długo, aż zostaną po nich tylko buty z cholewami. To nieskończona męka utrzymać się przez cały czas prosto na nogach. [...] Z potężnym wysiłkiem biorę się w garść, by się nie zachwiać. Tymczasem zachodzi słońce, zapalają się reflektory i przemieniają nas w wapiennobiałe figury gipsowe.

Anja Lundholm, Wrota piekieł

W serii „Świadectwa. Niemcy XX wiek” ukazały się: „Dzieci rewolucji” Wolfganga Leonharda

i „Dziennik z Prus wschodnich. Zapiski lekarza z lat 1945–47” Hansa von Lehndorffa.

Anja Lundholm

Wrota piekieł. Ravensbrück

Seria: „Świadectwa.  Niemcy XX wiek” 

Tytuł oryginału: Das Höllentor
Tłumaczenie z języka niemieckiego: Ewa Czerwiakowska
Koordynacja i redakcja: Hanna Antos
Warszawa 2014, wydanie I
miękka oprawa — 315 stron
Wydawca: Ośrodek KARTA
ISBN – 978-83-61283-82-9
Cena: 39 zł

Publikacja została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego